Historia szkół muzycznych w Toruniu sięga 80-ciu lat. Jej początki związane są odzyskaniem przez Polskę niepodległości w 1918 roku i powstaniem Konserwatorium Muzycznego Pomorskiego Towarzystwa Muzycznego. 16 grudnia 1920 - powołanie Konfraterni Artystów, której celem był szybki i w miare możliwości wszechstronny życia kulturalnego.
18 marca 1921 - powołanie Pomorskiego Towarzystwa Muzycznego, które miało zjednoczyć zawodowych muzyków i miłośników muzyki oraz popularyzować kulturę muzyczną na terenie Pomorza. Przez kilka miesięcy (od 8 maja 1921) działała orkiestra symfoniczna, jednak z powodów finansowych musiała zostać rozwiązana. 1 września 1921 - dzięki staraniom PTM otwarcie w prywatnym mieszkaniu na Mostowej 6 Konserwatorium Muzycznego Pomorskiego Towarzystwa Muzycznego w Toruniu. Dyrektorem Konserwatorium został, kierujący również działalnością artystyczna Towarzystwa, Adam Kuryłło. Otwarto 6 klas fortepianu, 3 skrzypiec, 1 śpiewu i klasę teorii, a nauka obejmowała 2 lata szkoły wstępnej i 3 gimnazjum oraz kursy wirtuozowskie.Lata 1922-1923 - szkoła przeżywała duże problemy finansowe co hamowało jej rozwój. Pomimo to nie zawieszała swej działalności - szkolono młodzież, organizowano koncerty. Zmieniali się dyrektorzy szkoły i lokale przez nią zajmowane. Listopad 1925 - nadanie konserwatorium statusu wyższej uczelni. 1935 - ustanowienie dla Konserwatorium kuratora, które rozpoczęło okres jej rozwoju.
1936 - 1939 - zasadnicze zmiany w Konwersatorium - dyrektorem został Piotr Perkowski, siedzibą szkoły i PTM stał się Dwór Artusa, poprawa sytuacja finansowej. Zapoczątkowało to okres rozkwitu szkoły - poszerzono grono pedagogów, liczba uczniów systematycznie zrastało. Organizowano wiele koncertów i popisów uczniów, absolwentów i nauczycieli. Sprzyjała temu przychylność władz Torunia. Wspierając rozwój szkoły otwarto kurs na którym kształcono przyszłych pedagogów. Podjęto także uwieńczoną sukcesem próbę utworzenia Orkiestry Symfonicznej, planowano powstanie filharmonii 1939 - wybuch II Wojny Światowej i przerwanie prac Konserwatorium.
Maj 1945 - rozpoczęcie przez Irenę Kurpisz-Stefanową dzieła odbudowy szkolnictwa muzycznego w Toruniu. 1945 rok -powołanie jednostki dydaktycznej pod nazwą Instytut Muzyczny. Rozpoczęto przygotowania do reaktywowania kształcenia muzycznego młodzieży. Wielu pedagogów zginęło, wielu opuściło Toruń - pozostali jedynie Feliks Tomaszewski i Jerzy Stefan.Dwór Artusa należał już do innej instytucji, szkole przyznano lokal przy ul. Mickiewicza 28. Instrumenty należące do szkoły zostały zniszczone. Pomimo to ogłoszono pierwszy powojenny nabór. Kompletowano grono pedagogiczne, rozpoczęto prace remontowe, gromadzono sprzęt muzyczny.
Lata 1945-1952 - okres dyrektorowania szkołą przez Irenę Kurpisz-Stefanową. Powadzono trzy kursy: podstawowy, niższy i wyższy oraz kurs umuzykalniający dla dorosłych. Organizowano koncerty i popisy (również międzyszkolne) oraz audycje, a uczniowie odnosili sukcesy w imprezach muzycznych o szerszym zasięgu, rozwijano zakres kursów. W 1947 roku nastąpił podział Instytutu Muzycznego na dwie szkoły: średnią (o nazwie Instytut Muzyczny, kierowaną przez I.Kurpisz-Stefanową) i niższą (Szkoła Muzyczna, z dyrektorem F.Tomaszewskim). Zmieniono wówczas także oficjalną nazwę Instytut Muzyczny i Szkoła Muzyczna Pomorskiego Towarzystwa Muzycznego w Toruniu. W 1948 roku szkoła została upaństwowiona i a jej patronem został Karol Szymanowski. W tym samym roku uruchomiono klasy ogólnokształcące na poziomie licealnym, które przetrwały tylko do 1952 roku. Wyposażenie szkoły stale się powiększało, w 1951 roku zakończono budowę organów w auli. Pomorskie Towarzystwo Muzyczne oprócz działalności dydaktycznej prowadziło też działalność artystyczno-popularyzatorską. Jej wyrazem, było powstanie orkiestry symfoniczna prowadzona przez J.Stefana (która jednak przetrwała tylko jeden sezon koncertowy) oraz kilka orkiestr kameralnych. W roku 1949 zapoczątkowano działalność Ośrodka Upowszechniania Muzyki, popularyzującego muzykę w zakładach pracy i świetlicach.
Lata 50-te i 60-te XX w. - okres stabilizacji struktury organizacyjnej i rozwoju zakresu szkolenia. Powstało Przedszkole Muzyczne, otwarto wydział rytmiki, a wydział instruktorski przeorganizowano tworząc dwa kierunki: teoretyczny i nauczycielski. Kontynuowano organizowano koncertów i popisów, uczniowie brali udział w przedsięwzięciach muzycznych o dużym znaczeniu. Działalność artystyczna prowadzili również pedagodzy.
Lata 70-te - to lata rozwoju - szkoła otrzymała dodatkową powierzchnie w zajmowanym lokalu przy ul. Mickiewicza, poprawiło się wyposażenie w instrumenty muzyczne. Zajęcia odbywały się także w Szkole Podstawowej nr 13, a także w filiach w Bydgoszczy, Brodnicy i Chełmży Działalność Szkoły I stopnia rozszerzono. Szkolne zespoły kameralne zaznaczały swą obecność w wielu koncertach i popisach, sukcesy odnosili także uczniowie występujący indywidualnie, prężnie działa również orkiestra uczniowska.Lata 80-te - szkoły połączone zostały w jeden organizm administracyjny Okres ten charakteryzowała wzmożona działalność koncertowa. Uczniowie brali udział licznych popisach i konkursach, odnosząc znaczne sukcesy. Utworzono klasę "0" pozwalającą na harmonijne kształcenie dzieci.
Przełom lat 80-tych i 90-tych - okres kolejnych zmian organizacyjnych, których efektem było powstanie Zespołu Szkół Muzycznych w Toruniu, skupiającego PPSm, PSMI st., z filiami w Brodnicy i Chełmży, oraz PSM I st.. Pozyskano budynek przy ul. Niesiołowskiego 20. Powołano Fundacje na rzecz Pomocy i Rozwoju ZSM w Toruniu, która ma na celu troskę o finanse szkoły. Podjęto trud remontu szkoły.
Lata 90-te - szkoła angażowała się w organizację tradycyjnych już koncertów i popisów, a także nowych przedsięwzięć Rozszerzano współprace z innym jednostkami dydaktycznymi w Polsce i zagranicą. Wyposażenie szkoły poprawiło się znacznie - nie tylko jeśli chodzi o instrumenty- stworzono m.in. pracownie komputerową w OSM II st.. Przeprowadzono dalsze remonty w szkole. Filia w Brodnicy została przekształcona w samodzielną jednostkę - Szkoła Muzyczna I Stopnia (inuguracja w roku szkolnym 1993/94).
